สารตั้งต้นอเนกประสงค์สำหรับการผลิตสบู่และกระบวนการปรับสภาพน้ำ!**
โซเดียมไฮดรอกไซด์ (Sodium hydroxide) หรือที่รู้จักกันในชื่อ caustic soda เป็นสารเคมีพื้นฐานที่มีบทบาทสำคัญอย่างมากในอุตสาหกรรมต่างๆ ทั่วโลก เราสามารถพบเห็นได้ตั้งแต่กระบวนการผลิตสบู่และผงซักฟอกไปจนถึงการปรับสภาพน้ำ และการผลิตกระดาษ
คุณสมบัติและลักษณะของโซเดียมไฮดรอกไซด์
โซเดียมไฮดรอกไซด์เป็นสารประกอบอนินทรีย์ที่มีสูตรเคมี NaOH ปรากฏอยู่ในรูปของผงสีขาวหรือผลึกที่ละลายน้ำได้ดี สารละลายของโซเดียมไฮดรอกไซด์มีความเป็นด่าง (alkaline) สูงมากและสามารถทำปฏิกิริยาอย่างรุนแรงกับกรด
คุณสมบัติ | ค่า |
---|---|
จุดหลอมเหลว | 318 °C |
จุดเดือด | 1,388 °C |
ความหนาแน่น (ที่ 20 °C) | 2.13 g/cm³ |
pH (สารละลาย 1 M) | 13.9 |
ความเป็นด่างสูงของโซเดียมไฮดรอกไซด์ทำให้มีประสิทธิภาพในการทำปฏิกิริยากับสารอื่นๆ ที่ต้องการโปรตอน (proton acceptor) เช่นกรดไขมัน
การใช้งานที่หลากหลายของโซเดียมไฮดรอกไซด์
โซเดียมไฮดรอกไซด์ถูกนำมาใช้ในอุตสาหกรรมต่างๆ มากมาย
- อุตสาหกรรมสบู่และผงซักฟอก: โซเดียมไฮดรอกไซด์ เป็นสารเคมีที่สำคัญในการผลิตสบู่และผงซักฟอก มันทำปฏิกิริยากับไขมัน (fats) และน้ำมัน (oils) เพื่อสร้างเกลือของกรดไขมัน (fatty acid salts) ซึ่งเป็นส่วนประกอบหลักของสบู่
- การปรับสภาพน้ำ: โซเดียมไฮดรอกไซด์ ถูกใช้ในการปรับ pH ของน้ำ โดยเฉพาะในน้ำเสีย เพื่อลดความเป็นกรด (acidity) และทำให้เหมาะสมสำหรับการปล่อยลงสู่สิ่งแวดล้อม
- อุตสาหกรรมกระดาษ: โซเดียมไฮดรอกไซด์ ใช้ในการย่อย (pulping) แล้ะฟอกสี (bleaching) ของเยื่อกระดาษ ช่วยให้ได้กระดาษที่มีความบริสุทธิ์สูงขึ้น
นอกจากนี้ โซเดียมไฮดรอกไซด์ ยังถูกนำไปใช้ในอุตสาหกรรมอื่นๆ เช่น
- การผลิตยา
- การผลิตโลหะ
- การผลิตเคมีภัณฑ์
การผลิตโซเดียมไฮดรอกไซด์: กระบวนการคลอรอลคาไล (Chloralkali Process)
โซเดียมไฮดรอกไซด์ ถูกผลิตขึ้นจากกระบวนการคลอรอลคาไล ซึ่งเกี่ยวข้องกับการย่อยสลาย (electrolysis) ของสารละลายเกลือ (sodium chloride solution)
ขั้นตอนของกระบวนการคลอรอลคาไล:
- เตรียมสารละลายเกลือ: เกลือ (NaCl) จะถูกละลายในน้ำเพื่อสร้างสารละลายที่ใช้ในการย่อยสลายด้วยไฟฟ้า
- การย่อยสลายด้วยไฟฟ้า: สารละลายเกลือจะถูกผ่านกระแสไฟฟ้าโดยมีขั้วบวก (anode) และขั้วลบ (cathode) ทำให้เกิดปฏิกิริยาเคมีที่แยกตัวของไอออน โซเดียม (Na+) และคลอไรด์ (Cl-)
- ที่ขั้วบวก: ไฮโดรเจน (H2) ถูกปล่อยออกมา
- ที่ขั้วลบ: โซเดียม (Na) และไฮดรอกไซด์ (OH-) จะรวมกันเพื่อสร้างโซเดียมไฮดรอกไซด์
- การแยกและการนำไปใช้: โซเดียมไฮดรอกไซด์ที่ผลิตได้จะถูกแยกจากสารละลาย และนำไปใช้ในอุตสาหกรรมต่างๆ
ความปลอดภัยในการใช้งาน
โซเดียมไฮดรอกไซด์ เป็นสารเคมีที่กัดกร่อน (corrosive) ดังนั้นการจัดเก็บและการใช้งานควรระมัดระวัง
- ใส่หน้ากากป้องกัน (face mask): เพื่อป้องกันละอองของโซเดียมไฮดรอกไซด์
- สวมถุงมือ (gloves) และเสื้อโค้ทป้องกัน (protective coat): เพื่อป้องกันการสัมผัสโดยตรง
- ทำงานในบริเวณที่มีการระบายอากาศที่ดี (well-ventilated area)
หาก โซเดียมไฮดรอกไซด์ สัมผัสกับผิวหนังควรล้างด้วยน้ำสะอาดเป็นจำนวนมาก